Du Học Ở Tokyo: Những Điều Phải Biết Trước Khi Bắt Đầu “Baito”

9 giờ sáng tại một cửa hàng bán Steak Matsuya nằm dọc con phố ở Hongo Sanchome, Tokyo, Yến – một du học sinh người Việt – đang đến cửa hàng để chuẩn bị làm việc. Hiện tại, công việc của cô ấy là dọn dẹp, chuẩn bị thức ăn, mở cửa hàng. Cô làm việc ở đây 3 ca/tuần , mỗi giờ cô ấy được trả 1,270 yên / giờ. Yến là một tổng vô số du học sinh chọn làm baito để cân bằng chi phí sinh hoạt giữa thành phố được mệnh danh đắt đỏ bậc nhất. Tokyo – một thành phố không hề rẻ cho hàng triệu người, mọi người có thể kiếm được bao nhiêu tiền từ những công việc làm thêm tại đây ? Hãy cùng Sống Nhật tìm hiểu sau đâu nhé !

Baito là gì ?

“Baito” (バイト）là một từ rút gọn của từ arubaito (アルバイト）mang ý nghĩa là công việc làm thêm bán thời gian. Thông thường, những công việc không đòi hỏi yêu cầu trình độ cao,  đối tượng làm baito thường là du học sinh, sinh viên ( chiếm 80% tỷ lệ lao động) và những người muốn tăng thu nhập ngoài công việc chính.

Tại Tokyo, một thành phố phát triển bậc nhất thế giới, nơi có rất nhiều vị trí tuyển dụng lao động bán thời gian, từ các cửa hàng tiện lợi, nhà hàng, dọn dẹp khách sạn, phát tờ rơi, phiên dịch đến các văn phòng làm việc, xưởng công nghiệp, đơn vị vận chuyển..v.v

Có rất nhiều công việc không đòi hỏi yêu cầu kinh nghiệm và bằng cấp cao, nên việc tìm và ứng tuyển sẽ dễ dàng và không gặp nhiều vấn đề, đối với một du học sinh mới sang Nhật Bản hay đã có kinh nghiệm điều có thể dễ dàng tìm được một công việc cho mình.

Các quy định liên quan dành cho người nước ngoài

Dựa trên các quy định từ Cục quản lý xuất nhập cảnh (入国管理局), người nước ngoài cần số lưu ý quan trọng khi làm thêm như sau:

• Visa du học sinh:

Chỉ được phép làm thêm tối đa 28 tiếng / tuần và 40 tiếng / tuần vào các kỳ nghỉ, nhưng cần có giấy xác nhận kỳ nghỉ từ trường học.

Đối với giấy phép xin làm thêm (資格外活動許可) ngay khi bạn nhập cảnh và làm thủ tục, sẽ có 1 quy trình để bạn nộp các giấy tờ để được đóng dấu cấp phép làm thêm trên thẻ ngoại kiều và nhận dấu ngay tại đó, trường hợp bạn không thể làm thủ tục này tại quầy nhập cảnh thì ngay khi về đến trường, bạn cần liên hệ ngay đến trường để nhờ hỗ trợ để thực hiện xin cấp phép làm thêm, thời gian xử lý sẽ mất từ 2 tuần đến 4 tuần. 

28 tiếng mỗi tuần nghĩa là bạn có thể làm ở nhiều nơi ví dụ sáng làm combini và tôi làm phục vụ nhà hàng, quán ăn, nghĩa là không giới hạn nơi làm việc nhưng mỗi tuần tổng số thời gian bạn làm việc là 28 tiếng.

Ngoài các quy định, thời gian làm cho công việc làm thêm trong một ngày không được quá 8 tiếng. Năm 2023, có tổng cộng 157 du học sinh bị buộc thôi học và bị trục xuất vì làm quá 28 tiếng / tuần theo thông tin từ Bộ Tư pháp Nhật Bản, do đó hành vi vi phạm các quy định thì có thể dẫn những hậu quả đáng tiếc như: bị buộc thôi học, trục xuất, hủy visa và ảnh hưởng nhiều đến việc xin visa sau này, các bạn cần chú ý thật nhiều.

• Visa kỹ sư, tokutei:

Đối với loại visa này, không được phép làm thêm, việc làm baito là hành vi vi phạm pháp luật. Visa kỹ sư chỉ được phép làm những công việc giống như đã đăng ký trên visa. Và cũng có rất nhiều trường hợp bị phát hiện kỹ sư đi làm baito, hậu quả là những kỹ sư ấy gặp rất nhiều rắc rối với công ty và Cục quản lý xuất nhập cảnh.

• Các loại visa khác:

Cần xem xét kỹ các quy định từ Cục quản lý xuất nhập cảnh để biết được có được phép làm thêm hay không, và thời gian tối đa là bao nhiêu.

Thu nhập và mức lương ở Tokyo

Tokyo là một trong những trung tâm kinh tế hàng đầu thế giới, với đa ngành và lĩnh vực cực kỳ phát triển, nhất là về tài chính, công nghệ và dịch vụ. Vì thế, thu nhập ở Tokyo cũng sẽ cao hơn rất nhiều so với các nơi khác ở Nhật Bản.

Theo công bố của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản (厚生労働省), mức lương cơ sở ở vùng Kanto có hiệu lực từ ngày 01/10/2024 là 985 yên đến 1.163 yên / giờ, trong đó Tokyo cao nhất với 1.163 yên / giờ.

Giả định rằng bạn là visa du học sinh, 1 tuần làm tối đa 28 tiếng thì thu nhập hằng tháng của bạn sẽ là = 1,163 x 28 x 4 = 130,256 yên.

Tuy nhiên trên thực tế, thì mức lương giờ trung bình của baito ở Tokyo sẽ dao động từ 1,200 yên đến 1,500 yên. Chúng ta có thể xem bảng so sánh lương giờ vào năm 2024, tại các ngành nghề như sau:

Ngành nghề	Mức lương (yên/giờ)	Ghi chú
Cửa hàng tiện lợi	1,100–1,300	Ca đêm (+20–30%)
Phục vụ nhà hàng	1,200–1,500	Tiền tip (hiếm)
Dọn phòng khách sạn	1,000–1,200	Công việc nặng nhọc
Giao báo	1,500–2,000	Lương cao nhưng làm sớm (4h sáng)

Sẽ có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến mức lương nhận được, như trình độ tiếng Nhật , nếu như bạn có N2 hoặc N1 thì mức lương sẽ tăng từ 10-15%, hoặc khi bạn có kinh nghiệm làm việc sẽ dễ dàng ứng tuyển. Đối với các công việc làm ca đêm, từ 22 giờ đêm đến 5 giờ sáng thì lương giờ sẽ được trả thêm 25%. Năm 2024, các công việc baito nhận mức lương cao nhất thuộc các ngành nghề sau:

•  Phiên dịch viên  từ 1,500 đến 2,500 yên /  giờ: Yêu cầu trình độ tiếng Nhật từ N2 trở lên.
•  Hướng dẫn viên du lịch từ 1,400 yên đến 2,000 yên / giờ. Cần thêm một ngôn ngữ là Tiếng Anh hoặc tiếng Trung.
• Giao hàng 1,300 đến 1,800 yên / giờ. Yêu cầu có bằng lái xe máy, hoặc ô tô.
• Nhân viên combini hoặc xưởng ca đêm từ 1,300 yên đến 1,600 yên.
• Dạy ngôn ngữ từ 1,500 yến đến 2,000 yên / giờ. Cần giỏi thêm một ngôn ngữ và có thể dạy online hoặc offline.

Các công việc dễ xin nhất thuộc về các ngành nghề như combini, nhà hàng, hoặc phát báo, thường tuyển người mới, và không yêu cầu kinh nghiệm làm việc. 

Sự canh tranh công việc là rất cao, nhiều người nước ngoài như Trung Quốc, Myanmar, Nepal,… Cùng lúc họ cũng sẽ nộp đơn ứng tuyển, vì vậy các bạn cần chuẩn bị kỹ lưỡng để gia tăng cơ hội nhận việc. Nếu tìm việc qua sự giới thiệu, từ sempai, bạn bè thì cơ hội ứng tuyển sẽ cao hơn rất nhiều.

Vào những ngày lễ, thì lương giờ có thể được trả tăng thêm từ 1.5 đến 2 lần tiền lương ngày thường, và những kỳ nghỉ sẽ có số giờ làm việc là 40 tiếng/ tuần,vì vậy bạn có thể sắp xếp công việc, học tập để gia tăng thu nhập của mình.

Chi phí và cân đối thu nhập ở Tokyo

Tokyo là một thành phố lớn, với hàng trăm nghìn công việc, nhưng bên cạnh đó chi phí sinh hoạt, ăn ở cũng rất cao.

 Ví dụ: nếu thu nhập từ công việc làm thêm hằng tháng là 130,000 yên / tháng ( làm 28 giờ / tuần). Chi phí sinh hoạt như sau: Tiền nhà: 45,000 – 70,000 yến/ tháng, ăn uống 30,000- 40,000 yên, đi lại từ 10,000 – 15,000 yên và các chi phí hằng tháng khác như bảo hiểm, điện thoại, thuế: 10,000 – 15,000 yên. Như vậy, thu nhập sẽ vừa đủ với chi phí hoặc nếu có tiết kiếm chỉ ở mức nhỏ, vì vậy các bạn nên ưu tiên baito gần nơi sinh sống, chi tiêu hợp lý cùng với việc tránh làm quá sức vừa ảnh hưởng đến visa và vừa ảnh hưởng đến sức khỏe.

Kết luận

Ở Nhật Bản, đặc biệt là Tokyo có rất nhiều cơ hội làm thêm giúp chúng ta trang trải chi phí,có thêm kỹ năng công việc, và kinh nghiệm nhưng cần tuân thủ các định. Có rất nhiều trường hợp các bạn làm nhiều dẫn đến kiệt sức, trượt môn, do baito. Chúng ta nên hiểu baito chỉ là công việc tạm thời, và kiếm thu nhập hỗ trợ cuộc sống, không phải là một định hướng lâu dài, vì thế các bạn nên tập trung nhiều vào việc học- mục đích chính mà bạn qua đây.Trước khi bắt đầu một công việc nào đó, các bạn nên tìm hiểu kỹ các quy định của nước sở tại, để tránh các hành vi vi phạm pháp luật không đáng có trong quá trình làm việc.