Học bổng và cơ hội học tập cho du học sinh Việt Nam tại Nhật

Nhắc đến du học châu Á, hẳn nhiều người sẽ liên tưởng ngay tới đất nước Nhật Bản. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với nền giáo dục chất lượng cao và cơ sở vật chất trong môi trường học đường tốt mà còn trở nên thu hút nhờ nền văn hóa đặc sắc, môi trường sống an toàn và cơ hội nghề nghiệp rộng mở. Chính vì vậy, Nhật Bản từ lâu đã là một trong những lựa chọn vô cùng hấp dẫn đối với sinh viên quốc tế, trong đó bao gồm cả sự quan tâm đông đảo đến từ cộng đồng du học sinh Việt Nam.

Tuy nhiên, cũng như du học ở bao quốc gia khác, chi phí học tập và sinh hoạt tại Nhật không hề rẻ, khi học phí trung bình ở các trường đại học công lập rơi vào khoảng 500.000 – 600.000 yên/năm (khoảng 90 triệu – 110 triệu đồng) và ở các trường tư thục có thể lên tới gấp đôi. Bên cạnh đó, chi phí sinh hoạt trung bình cũng khoảng 50.000 – 100.000 yên/tháng tùy theo từng khu vực. Với mức chi phí này, không phải gia đình nào cũng có thể đáp ứng được, đặc biệt là khi Visa du học Nhật Bản yêu cầu sinh viên phải chứng minh tài chính. Những lúc như vậy, học bổng (奨学金 – shougakkin) trở thành yếu tố quan trọng giúp du học sinh có thể giảm bớt gánh nặng tài chính, mở ra nhiều cơ hội mới trong học tập, công việc và phát triển bản thân.

Bên cạnh môi trường học tập tốt, hệ thống học bổng ở Nhật cũng rất đa dạng, phù hợp với nhiều nhu cầu của sinh viên: từ học bổng toàn phần của chính phủ Nhật (MEXT), học bổng từ các tổ chức phi chính phủ hay quỹ doanh nghiệp, tập đoàn cho đến học bổng riêng đến từ các trường đại học, cao đẳng. Ngoài ra, các tỉnh, thành phố của Nhật cũng đầu tư rất nhiều vào việc thu hút nhân tài, bởi vậy họ cũng có những quỹ hỗ trợ riêng dành cho sinh viên quốc tế. Sự đa dạng về các loại học bổng này đồng nghĩa rằng mỗi du học sinh đều có rất nhiều cơ hội để có thể tìm được cho mình loại học bổng phù hợp nếu biết cách tìm kiếm và chuẩn bị.

Đối với sinh viên Việt Nam, cơ hội nhận được học bổng và tỉ lệ đỗ ngày càng tăng nhờ số lượng chương trình giáo dục liên kết ngày càng nhiều cùng với sự đánh giá cao của chính phủ Nhật Bản đối với sự cố gắng, chăm chỉ và năng lực học tập của người Việt. Trong bài viết này, Sống Nhật sẽ đưa bạn đi sâu vào tìm hiểu các loại học bổng, điều kiện xét tuyển, quy trình đăng ký cũng như mách bạn một số kinh nghiệm thực tế để giúp bạn hiểu rõ hơn, có cái nhìn toàn diện và chuẩn bị tốt nhất cho hành trình săn học bổng cũng như du học của bản thân.

Các loại học bổng chính dành cho du học sinh tại Nhật

Nhật Bản nổi tiếng là hào phóng với sự đa dạng và phong phú trong hệ thống học bổng đa tầng, từ cấp quốc gia, địa phương, trường và doanh nghiệp. Điều này thể hiện chính sách mở cửa giao lưu quốc tế, coi trọng giáo dục, phát triển con người và sự đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục quốc tế. Bên cạnh những học bổng toàn phần có yêu cầu cao, bắt buộc chứng chỉ tiếng Nhật thì Nhật Bản còn có vô vàn loại học bổng từ nhiều nguồn tài trợ khác nhau. Nhờ vậy, cơ hội không chỉ dành riêng cho những sinh viên xuất sắc mà còn giúp những bạn chăm chỉ, có định hướng rõ ràng và mong muốn được đi du học nhưng điều kiện kinh tế chưa đủ nắm bắt cơ hội phát triển cho bản thân. Điều này giúp sinh viên có nhiều lựa chọn tùy thuộc vào năng lực, sở thích, ngành học cũng như kế hoạch cá nhân.

Các nhóm học bổng chính

Học bổng chính phủ Nhật (MEXT – 文部科学省奨学金)

Đây là loại học bổng toàn phần danh giá nhất được tài trợ hàng năm bởi Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ Nhật Bản. Học bổng bao gồm học phí, sinh hoạt phí (khoảng 117.000 yên/tháng, tương đương khoảng 21 triệu đồng) và vé máy bay khứ hồi được trao cho sinh viên có thành tích ưu tú sẽ du học tại Nhật. Đây là mục tiêu của mọi sinh viên khi lựa chọn xứ sở phù tang không chỉ bởi nó được áp dụng cho nhiều đối tượng: sinh viên đại học, thạc sĩ, nghiên cứu sinh, hay thậm chí cả học sinh phổ thông,… mà còn vì giá trị nhận được vô cùng lớn. Bù lại, sự cạnh tranh cho mức học bổng này cũng vô cùng khốc liệt.

Phân loại	Lĩnh vực tuyển	Thời gian đào tạo	Mức học bổng
Du học sinh, nghiên cứu sinh	Lĩnh vực chuyên môn đã học tại các trường đại học hoặc các lĩnh vực liên quan	Từ 3 – 5 năm – Học tiếng Nhật 6 tháng – Nghiên cứu sinh: 2,5 ~ 4,5 năm	143,000 – 145,000 yên/tháng (Khoảng 28 triệu –  29 triệu đồng/tháng)
Ngành giáo dục	Giáo dục	1,5 năm – Học tiếng Nhật 6 tháng – Khóa đào tạo giáo viên tại trường đại học: 1 năm	143,000 yên/tháng (Khoảng 28 triệu đồng/tháng)
Đại học	Các chương trình được đào tạo tại đại học	Từ 4 – 7 năm – Học tiếng Nhật 1 năm – Đại học: 4 – 6 năm	117,000 – 120,000 yên/tháng (Khoảng 23 triệu – 24 triệu đồng/tháng)
Kỹ thuật chuyên nghiệp	Các chương trình được đào tạo tại KOSEN từ năm 3 trở đi	4 năm – Học tiếng Nhật 1 năm. – Trường kỹ thuật chuyên nghiệp: 3 năm
Ngành tiếng Nhật, văn hóa Nhật Bản	Du học sinh học tiếng Nhật và văn hóa Nhật Bản tại các trường đại học của Nhật	1 năm (khóa học tiếng Nhật và văn hóa Nhật)
Các trường dạy nghề	Các chương trình được đào tạo tại các trường nghề	3 năm – Học tiếng Nhật 1 năm. – Trường dạy nghề: 2 năm

 Lưu ý: Mức học bổng và các khoản trợ cấp, quyền lợi đều có thể thay đổi tùy theo từng năm tài chính, phụ thuộc vào nguồn ngân sách của chính phủ Nhật.

Học bổng JASSO (日本学生支援機構)

Học bổng JASSO là chương trình hỗ trợ tài chính dành cho sinh viên quốc tế tại Nhật Bản, do Tổ chức Hỗ trợ Sinh viên Nhật Bản (Japan Student Services Organization – JASSO) tài trợ. Đây là học bổng hỗ trợ sinh hoạt phí hàng tháng, với mức trợ cấp khoảng 48.000 yên/ tháng dành cho sinh viên bậc đại học và sau đại học; và 30.000 yên/ tháng dành cho sinh viên các trường tiếng Nhật, trường chuyên môn hoặc cao đẳng kỹ thuật. Thời gian hỗ trợ có thể kéo dài 12 tháng (đối với sinh viên nhập học tháng 4), hoặc 6 tháng (đối với sinh viên nhập học vào kỳ mùa thua, tháng 10). Loại học bổng này vô cùng phổ biến với những sinh viên mới sang Nhật, vì nó không chỉ hỗ trợ sinh viên ổn định cuộc sống ban đầu mà còn là cầu nối thúc đẩy giao lưu văn hóa giữa Nhật Bản và các quốc gia khác.

Học bổng từ địa phương

Nhật Bản vô cùng coi trọng việc thu hút và đào tạo nhân tài quốc tế, vì vậy mà không chỉ những tổ chức chính phủ mà nhiều tỉnh, thành phố cũng đã lập quỹ riêng để hỗ trợ sinh viên, ví dụ ở các thành phố lớn như Tokyo, Osaka hay Fukuoka. Các loại học bổng này thường có giá trị từ 20.000 – 50.000 yên/tháng tùy thành phố, có thể hỗ trợ sinh viên một phần học phí hoặc sinh hoạt phí chứ không “bao trọn” như học bổng MEXT, bù lại yêu cầu thường đơn giản hơn MEXT khá nhiều. Ngoài ra, nếu bạn duy trì thành tích học tập xuất sắc trong mỗi kỳ, nhiều trường cũng sẽ có những mức học bổng riêng để khen thưởng cũng như động viên sự nỗ lực của sinh viên đó! Dưới đây là một số ví dụ về học bổng từ các địa phương tiêu biểu:

Chương trình	Đơn vị cấp	Đối tượng/ Điều kiện nổi bật	Mức hỗ trợ	Thời hạn cấp
Tokyo Metropolitan Government Scholarship	Chính quyền Thành phố Tokyo	Sinh viên quốc tế học tại Tokyo	200.000 ¥/năm (~16.700 ¥/tháng)	Thường theo năm học
Fukuoka City International Foundation Scholarship	Tổ chức hỗ trợ quốc tế Fukuoka	Sinh viên đại học/thạc sĩ tại Fukuoka, JLPT N3 trở lên	50.000 ¥/tháng	2–4 năm
Future Development Scholarship (Fukuoka)	Doanh nghiệp/tổ chức tại Fukuoka	Sinh viên trong vùng	300.000–500.000 ¥/năm	1 năm, có thể gia hạn
Scholarships tại Đại học Fukuoka (on-campus)	Đại học Fukuoka	Sinh viên quốc tế có thành tích tốt	20.000–65.000 ¥/tháng tùy bậc học	Trong thời gian theo học
Học bổng tại Osaka Metropolitan University (OMU)	OMU (qua quỹ tư nhân)	Sinh viên được trường giới thiệu	50.000–150.000 ¥/tháng	1–3 năm tùy quỹ

Học bổng từ trường

Cũng như các trường đại học ở các quốc gia khác, hầu hết các trường đại học, cao đẳng đều có những chính sách và chương trình học bổng riêng để trao cho các sinh viên tương lai sẽ nhập học trường mình. Học bổng tới từ các trường thường có các mức và hình thức khác nhau:

• Miễn giảm học phí (toàn phần hoặc theo tỉ lệ 80%, 65%, 50%…).
• Trợ cấp sinh hoạt phí hàng tháng (khoảng 20.000 – 100.000 ¥/tháng).
• Học bổng toàn phần bao gồm học phí và chi phí sinh hoạt.

Tiêu chí xét duyệt thường sẽ được nhà trường xem xét và trao cho sinh viên dựa trên thành tích học tập hoặc kết quả phỏng vấn tuyển sinh và khả năng ngoại ngữ (TOEFL. Đây là cơ hội tuyệt vời cho những ai đã nhập học, muốn duy trì thành tích để được hỗ trợ lâu dài. Dưới đây là một vài ví dụ cụ thể từ các trường tiêu biểu:

Trường/ Chương trình	Hình thức hỗ trợ	Chi tiết
University of Tokyo	The University of Tokyo Fellowship (on-campus)	– Học bổng dành cho sinh viên quốc tế theo học chương trình tiến sĩ tại Khoa Khoa học, với 200.000 ¥/tháng, bao gồm cả vé máy bay khứ hồi. – Ngoài ra, còn có học bổng JASSO (48.000 ¥/tháng) và quỹ hỗ trợ do UTokyo Assistance Association (50.000 ¥/tháng).
Waseda University	Partial tuition-waiver & Other scholarships	– Partial Tuition-Waiver Scholarship: Miễn 50% học phí năm đầu cho sinh viên quốc tế có thành tích xuất sắc. – Azusa Ono Memorial Scholarship: Trợ cấp khoảng 360.000 ¥/năm cho sinh viên cần hỗ trợ tài chính. – Hơn nữa, Waseda có hệ thống “Scholarship Registration” nơi sinh viên đăng ký một lần và trường sẽ xét chọn phù hợp trong hơn 150 chương trình như Okuma Memorial Scholarship, Ono Azusa, v.v.
UTokyo Graduate School of Frontier Sciences (GSFS)	Todai Fellowship & các chương trình nghiên cứu	Cung cấp tài trợ cho sinh viên tiến sĩ xuất sắc, học theo chương trình GSFS. Ngoài ra, có các chương trình đặc biệt như “Fostering Advanced Human Resources to Lead Green Transformation (SPRING-GX)” hoặc WINGS-PES, giúp nghiên cứu sinh tập trung vào học thuật và có nguồn hỗ trợ tài chính chuyên sâu.

Học bổng doanh nghiệp và quỹ tư nhân

Các tập đoàn lớn như Mitsubishi, Hitachi, AEON, Rotary, Nissin Foods,… cũng có những chương trình trao học bổng dành cho sinh viên quốc tế. Họ thường cấp học bổng cho sinh viên có thành tích nổi bật và đã xuất sắc trải qua các vòng tuyển chọn với mức hỗ trợ lên tới 80.000 – 150.000 yên/tháng. Bên cạnh trao cho sinh viên một số tiền nhằm trang trải cuộc sống, một số học bổng còn mang đến cơ hội mở rộng mối quan hệ, thực tập và kết nối nghề nghiệp. Dưới đây là ví dụ về các học bổng tiêu biểu từ doanh nghiệp và quỹ tư nhân:

Tên học bổng	Tổ chức cấp	Mức hỗ trợ	Đối tượng	Thời gian cấp	Ghi chú
Rotary Yoneyama Memorial	Rotary Yoneyama Memorial Foundation	100.000 ¥/ tháng (Đại học), 140.000 ¥/ tháng (Thạc sĩ, Tiến sĩ)	Sinh viên quốc tế từ năm 2025	1–2 năm, có thể gia hạn	Hỗ trợ vé máy bay đến 250.000 ¥
Mitsubishi UFJ Trust	Mitsubishi UFJ Trust Scholarship Foundation	100.000 ¥/ tháng	Sinh viên đại học và sau đại học	Theo thời gian học chính thức	Hỗ trợ học phí và sinh hoạt phí
AEON Scholarship	AEON 1% Club Foundation	100.000 ¥/ tháng + học phí	Sinh viên đại học và thạc sĩ từ các quốc gia châu Á	2 năm	Yêu cầu tham gia các hoạt động của quỹ
Momofuku Ando Scholarship	Nissin Foods / Momofuku Ando Foundation	1.000.000 ¥/ năm	Sinh viên sau đại học nghiên cứu về khoa học thực phẩm	1 năm	Hỗ trợ nghiên cứu khoa học thực phẩm

Học bổng theo đợt

Bên cạnh các học bổng thường niên được trao định kỳ hàng tháng, du học sinh Nhật Bản còn có vô vàn cơ hội để ứng tuyển và nhận các loại học bổng theo đợt (cấp 1 lần) đến từ thành phố hay doanh nghiệp (ví dụ, Direct Application Program được cấp bởi quỹ học bổng Otsuka Toshimi, Sanwa Shurui Regional Cultural Foundation, các chương trình địa phương,…). Điều kiện và thời gian đăng ký sẽ khác nhau nên bạn cần theo dõi sát sao và đọc kỹ thông tin trên trang web của trường, địa phương hoặc doanh nghiệp.

Bạn đọc có thể thấy, học bổng tại Nhật không chỉ xoay vòng và giới hạn ở một vài chương trình nổi tiếng với các điều kiện tưởng chừng như không thể đáp ứng được. Với hệ thống học bổng đa dạng như vậy, du học sinh Việt Nam có rất nhiều cơ hội để thử sức và lựa chọn cho mình loại học bổng phù hợp với từng giai đoạn học tập của từng cá nhân.

Điều kiện và tiêu chí xét học bổng

Với sự đa dạng như vậy, rõ ràng rằng không có một bộ tiêu chuẩn chung nào cho tất cả các loại học bổng cả, thế nhưng đa số các hội đồng tuyển chọn sẽ xem xét và có một vài tiêu chí chung nhằm chọn ra những ứng viên phù hợp và xứng đáng nhất. Việc hiểu rõ những yếu tố này sẽ giúp bạn điều chỉnh quá trình học tập, chuẩn bị hồ sơ đúng hướng và tăng khả năng thành công.

Bên cạnh những tiêu chí chung quan trọng như tài năng, kết quả học tập hay trình độ ngôn ngữ, hội đồng xét duyệt học bổng tại Nhật, từ cấp chính phủ cho đến cấp trường, cấp doanh nghiệp, đều coi trọng và đề cao sự chủ động trong tư duy, khao khát học tập, kế hoạch trong tương lai hay bản sắc riêng của mỗi ứng viên. Vì vậy bạn nên kết hợp giữa việc chuẩn bị cho mình một bộ hồ sơ thật sáng cũng như hãy luôn ghi nhớ rằng “Hãy là chính mình”.

Các tiêu chí quan trọng

• Thành tích học tập: Đây là tiêu chí đầu tiên được xét khi bạn nộp hồ sơ xét học bổng. Nếu bạn muốn đi du học thì điểm số của bạn nhất định cần được duy trì thật tốt bởi đây cũng là một trong những điều kiện tiên quyết để xét hồ sơ xin học bổng của bạn. Một số học bổng yêu cầu GPA trên 3.2 theo hệ 4.0 hoặc trên 7.5 theo hệ điểm 10. Nếu bạn tham gia những kỳ thi đầu vào tại Nhật, điểm số xét duyệt cũng rất quan trọng.

• Trình độ ngôn ngữ: Bên cạnh thành tích học tập, nhiều học bổng cũng yêu cầu các chứng chỉ ngoại ngữ như JLPT (chứng chỉ tiếng Nhật) hay IELTS, TOEFL, TOEIC,… (chứng chỉ tiếng Anh). Hiện nay có nhiều trường đại học đã mở rộng chương trình học tập hoàn toàn bằng tiếng Anh nên bạn có thể không lo về bằng JLPT, nhưng để trang bị cho hành tranh học tập và sinh sống tại Nhật Bản, hãy chuẩn bị cho mình một vốn tiếng Nhật giao tiếp cơ bản và một tấm bằng chứng chỉ tiếng Anh nhé. Ngôn ngữ không chỉ để đủ điều kiện, mà còn thể hiện khả năng học tập thực sự.
• Hoàn cảnh tài chính: Để có thể đỗ Visa Nhật Bản trước khi đi du học cũng như đảm bảo với trường rằng mình có thể theo học, sinh viên cần đảm bảo được nguồn tài chính có thể đáp ứng đủ cho cuộc sống học tập của mình trong 4 năm học. Học bổng càng cao, bạn càng giảm bớt gánh nặng tài chính. Một số học bổng cũng sẽ ưu tiên cho các sinh viên đến từ những gia đình có điều kiện khó khăn.
• Kế hoạch học tập: Hầu hết các học bổng nghiên cứu (và cả học bổng bậc đại học) đều yêu cầu sinh viên trình bày kế hoạch tương lai, dự định, mục tiêu học tập, phương pháp nghiên cứu hay định hướng tương lai rõ ràng và chi tiết trong quá trình đăng ký. Điều này là do hội đồng xét học bổng vô cùng quan tâm đến cá tính, mục tiêu và dự định của từng ứng viên, từ đó xem xét hồ sơ xem có phù hợp với tiêu chí của học bổng đó không.
• Tư cách lưu trú hợp pháp: Hầu hết các loại học bổng đều xem xét tư cách lưu trú của sinh viên. Vì vậy, để ứng tuyển hay nhận tiền, bạn cần phải có visa du học (留学ビザ – ryuugaku visa) còn hiệu lực (cũng trừ một số trường hợp như học bổng MEXT, bạn có thể làm thủ tục visa sau khi đã đỗ).

Không chỉ dựa vào điểm số, học bổng ở Nhật còn đánh giá năng lực toàn diện của sinh viên, bao gồm định hướng và khả năng đóng góp cho xã hội sau khi tốt nghiệp.

Lưu ý quan trọng về các loại học bổng

Hệ thống học bổng ở Nhật đa dạng được tạo ra nhằm hỗ trợ và tạo điều kiện tốt nhất cho sinh viên, nhưng đi kèm với nó là những quy định và lưu ý mà bạn cần chú ý vì không phải lúc nào những điều này cũng được công bố rõ ràng trong phần giới thiệu. Nếu bạn để ý và tìm hiểu rõ trước, việc chuẩn bị hồ sơ sẽ chủ động hơn rất nhiều.

Một số lưu ý có thể liên quan đến điều kiện để duy trì học bổng, cam kết sau khi nhận học bổng hay khác biệt giữa các bậc học khi tham gia ứng tuyển. Để ý đến những tiểu tiết nhỏ này có thể giúp bạn chuẩn bị kỹ lưỡng hơn và có thể sẽ ghi điểm trong mắt hội đồng xét duyệt vì những hiểu biết của bản thân.

• Quốc tịch và nơi cư trú khi nộp hồ sơ: Một số học bổng (đặc biệt là học bổng MEXT được trao thông qua Đại sứ quán Nhật Bản) chỉ chấp nhận hồ sơ nộp từ nước ngoài. Điều này nghĩa là đối với sinh viên Việt Nam, bạn cần phải còn ở Việt Nam khi nộp hồ sơ chứ không thể nộp theo diện xét học bổng giống như những bạn vẫn còn ở Việt Nam khi đã sang Nhật rồi. Nếu đã ở Nhật và đang học đại học, bạn phải chuyển sang nộp hồ sơ theo diện đề cử từ trường (大学推薦 – daigaku suisen).
• Điều kiện duy trì học bổng: Duy trì mức học bổng bạn được nhận cũng là một việc quan trọng không kém. Nếu GPA của bạn dưới một mức nhất định (thường là 2.3/3.0 hoặc tương đương) thì học bổng của bạn có thể bị cắt ngay từ kỳ sau bởi Chính phủ Nhật và Hội đồng trường vô cùng quan tâm đến quá trình học tập cũng như chuyên cần và tương lai của các ứng viên đã đỗ học bổng. Bên cạnh đó, nghỉ học nhiều, bỏ thi hay vi phạm quy định của trường hoặc phạm pháp cũng có thể dẫn đến việc bị đình chỉ hoặc mất học bổng. Ngoài việc cố gắng để giành được học bổng, bạn cũng nên chú tâm vào việc học và thể hiện sự quyết tâm, nỗ lực của bạn sau khi đã đỗ.
• Yêu cầu tham gia các hoạt động liên quan: Một số quỹ học bổng tư nhân như Rotary hay AEON Foundation,… yêu cầu sinh viên nhận được học bổng phải tham gia các hội thảo, những buổi giao lưu định kỳ được tổ chức đó sắp xếp hoặc viết báo cáo tiến độ học tập. Đây vừa là cơ hội để bạn chứng minh bản thân, mở ra những cơ hội mới với tập đoàn đó, vừa là nghĩa vụ của bạn khi nhận học bổng mà tập đoàn đó trao, vậy nên bạn cần sắp xếp thời gian của bản thân sao cho hợp lý và logic, đồng thời tham gia hoặc nộp báo cáo đúng hạn tránh các phiền phức sau này.
• Không được nhận song song nhiều học bổng lớn: Thông thường, sinh viên không được phép nhận từ hai loại học bổng trở lên từ nguồn ngân sách công cùng một lúc (ví dụ, sinh viên không được phép vừa nhận MEXT vừa nhận JASSO, bởi Tổ chức Hỗ trợ Sinh viên Nhật Bản cũng thuộc Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ Nhật Bản). Tuy nhiên, nếu có khả năng, bạn vẫn có thể kết hợp đăng ký và nhận các loại học bổng lớn nhỏ khác nhau (ví dụ: học bổng chính phủ, học bổng hỗ trợ từ địa phương, học bổng từ trường vì có thành tích tốt,…).
• Học bổng áp dụng cho một số ngành ưu tiên: Có những học bổng tư nhân ở Nhật sẽ giới hạn ngành học, ví dụ như học bổng cho các ngành kỹ thuật, y tế, công nghệ thông tin hay kinh tế thường được ưu tiên hơn vì những ngành này phục vụ và ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển xã hội Nhật Bản. Ngược lại, có rất nhiều sinh viên người Nhật đã lựa chọn học các ngành nghệ thuật, văn hóa tại quê hương của chính họ, đồng thời đây không phải những ngành trọng điểm tại Nhật, vậy nên những ngành này cũng ít được ưu tiên hơn và ít lựa chọn hơn. Vì thế bạn nên tìm hiểu kỹ về các ngành nghề được hỗ trợ trong loại học bổng mình sẽ chọn trước, sau đó nếu phù hợp hãy nộp hồ sơ sau để tránh hiểu lầm, mất thời gian hay hụt hẫng vì trượt học bổng mà không biết tại sao.
• Khác biệt giữa bậc học: Các học bổng cho nghiên cứu sinh (研究生 – kenkyuusei) thường dễ xin và dễ đỗ hơn so với học bổng thạc sĩ hay tiến sĩ bởi mục tiêu của những loại học bổng này là tạo cơ hội cho sinh viên tiếp cận môi trường nghiên cứu. Nhưng sau đó, nếu muốn lên chính thức, bạn cũng cần chứng minh năng lực, sự chăm chỉ và quyết tâm của bản thân tốt hơn nữa.
• Thời điểm nộp hồ sơ: Một số học bổng chỉ mở cổng duyệt hồ sơ vào những thời điểm nhất định, thường là mùa xuân (tháng 4) hoặc mùa thu (tháng 10). Nếu bỏ lỡ cơ hội của năm nay, bạn sẽ phải chờ đợi cả năm để nộp hồ sơ xin học bổng hoặc thậm chí bỏ qua nó. Vì vậy, bạn nên theo dõi sát sao thông tin về các loại học bổng lớn từ website của trường, hội Hỗ trợ Sinh viên Nhật Bản hoặc thông báo từ Đại sứ quán, đồng thời hỏi những tiền bối đi trước về kinh nghiệm cũng như thông tin từ trường của họ.
• Giới hạn ứng viên từ một trường: Đối với học bổng theo diện đề cử từ trường, tỷ lệ các ứng viên được đề cử vô cùng cạnh tranh vì mỗi trường chỉ có số lượng giới hạn. Điều này đồng nghĩa với việc bạn không chỉ cạnh tranh với những sinh viên quốc tế đến từ các trường khác mà còn cần cạnh tranh với chính bạn bè cùng trường. Vì vậy, thành tích học tập và thái độ mà bạn biểu hiện tại trường học là vô cùng quan trọng.
• Cam kết sau khi nhận học bổng: Một số học bổng (như học bổng các ngành điều dưỡng, y tá, y hoặc các ngành kỹ thuật cao,…) yêu cầu bạn cam kết quay về nước (tức quay về Việt Nam đối với sinh viên Việt Nam) và làm việc trong lĩnh vực nhất định sau khi tốt nghiệp. Những loại học bổng này có thể là học bổng hợp tác quốc tế hoặc do chính phủ Việt Nam – Nhật Bản đồng tài trợ vừa để hỗ trợ sinh viên học tập, vừa nhằm mục đích đào tạo nhân lực cho chính quốc gia xuất thân của sinh viên, vì thế điều kiện này được đặt ra để đảm bảo rằng sinh viên học xong tại Nhật sẽ quay về cống hiến cho đất nước. Nếu vi phạm cam kết, bạn có thể bị yêu cầu hoàn trả một phần hoặc toàn bộ học bổng đã cấp.

Như vậy, trước khi quyết định nộp hồ sơ cho một quỹ học bổng tại Nhật nào đó, du học sinh Việt cần lưu ý xem xét kỹ những yếu tố sau: ngôn ngữ, độ tuổi, quốc tịch và nơi cư trú, điều kiện duy trì (thành tích học tập và chuyên cần,…), nghĩa vụ tham gia hoạt động, giới hạn ứng tuyển các loại học bổng, ngành học ưu tiên, khác biệt về cấp bậc học và cam kết sau khi nhận học bổng. Những thông tin này có thể tra được trên trường, từ trang web của các doanh nghiệp đầu tư cho quỹ học bổng hoặc tham khảo từ các anh chị đi trước,…

Thủ tục và hồ sơ xin học bổng

Quá trình chuẩn bị hồ sơ xin học bổng cũng vô cùng quan trọng và cần bạn dành thời gian lẫn công sức, đòi hỏi sự kỹ lưỡng và kiên nhẫn từ các ứng viên. Hồ sơ xin học bổng thường yêu cầu nhiều loại giấy tờ khác nhau tùy theo loại học bổng, nhưng một bộ hồ sơ đầy đủ, được trình bày khoa học và mang dấu ấn cá nhân của ứng viên không chỉ có thể thể hiện sự nghiêm túc của sinh viên đối với cơ hội được trao mà còn ghi điểm lớn với hội đồng xét tuyển, là một phần chìa khóa cho sự thành công của sinh viên.

Ngoài ra, việc xin học bổng sẽ không thành công chỉ với mỗi việc chuẩn bị đầy đủ và hình thức trình bày hồ sơ mà nó còn bao gồm cả quá trình nộp, theo dõi, phản hồi và đôi khi là phỏng vấn với tổ chức cấp học bổng. Đây là cả một hành trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và tuân thủ theo đúng hướng dẫn, quy định. Một số bạn chỉ tập trung vào việc chuẩn bị hồ sơ nhưng lại bỏ qua những thông tin, thủ tục hành chính khác cần thiết không kém, dẫn đến bị loại hoặc bỏ lỡ thời hạn ứng tuyển. Vì vậy, việc nắm rõ cả những hồ sơ cơ bản cần chuẩn bị và các thủ tục là điều cần thiết giúp sinh viên tăng tỷ lệ thành công.

Bộ hồ sơ cơ bản cần chuẩn bị

• Đơn xin học bổng: Bạn cần tải đúng đơn theo mẫu của từng chương trình trên trang web chính chủ, sau đó điền đầy đủ, rõ ràng và chính xác những thông tin mà đơn yêu cầu bằng bút mực đen.
• Ảnh thẻ, hộ chiếu, thẻ lưu trú: Bạn cần nộp cho hội đồng xét tuyển các giấy tờ tùy thân cơ bản để chứng minh tư cách lưu trú hợp pháp. Nếu nộp đơn xin học bổng của các chương trình chỉ nhận hồ sơ từ nước ngoài (ví dụ như MEXT), bạn sẽ không cần nộp thông tin về thẻ lưu trú nhưng có thể sẽ cần thông tin căn cước công dân của bạn.
• Bảng điểm và các bằng cấp: Được dùng để hội đồng đánh giá thành tích học tập của bạn. Các loại giấy tờ này cần được công chứng và dịch sang tiếng Nhật hoặc tiếng Anh theo yêu cầu.
• Chứng chỉ năng lực ngôn ngữ: Hầu hết các học bổng đều yêu cầu chứng chỉ tiếng Nhật JLPT và một loại chứng chỉ tiếng Anh (IELTS, TOEFL,…). Đây là bằng chứng quan trọng về khả năng ngoại ngữ của bạn, chứng minh rằng bạn có thể theo học và sinh sống ở một quốc gia khác.
• Bản kế hoạch học tập (研究計画書 – Kenkyuu kai kakusho): Đây là giấy tờ quan trọng chứng minh cá tính riêng và mục tiêu, quyết tâm học tập của bạn. Bạn nên trình bày bản kế hoạch này thật logic, đầy đủ nhất có thể, nêu rõ mục tiêu, phương pháp cụ thể và kết quả kỳ vọng, đồng thời cũng có thể nêu qua kế hoạch tương lai sau khi học xong. Đây thường là phần quyết định bạn sẽ đỗ hay trượt học bổng.
• Thư giới thiệu: Có thể là thư giới thiệu từ giáo viên, giáo sư, những người đã từng dạy bạn hoặc những người có uy tín. Những bức thư giới thiệu tốt có thể nâng tầm hồ sơ và cộng thêm điểm trong mắt hội đồng xét duyệt.
• Lưu ý: Bạn nên bắt đầu chuẩn bị hồ sơ trước ít nhất 3 tháng để đảm bảo tiến độ và có thời gian xin xác nhận từ trường học hoặc giáo viên. Ngoài ra, tất cả các giấy tờ của bạn nếu là tiếng Việt thì cần được dịch thuật công chứng và có dấu đỏ xác nhận của công ty công chứng để chứng minh sự minh bạch và chính xác.

Thủ tục nộp hồ sơ

• Xác định hạn nộp: Mỗi chương trình học bổng đều có thời gian ứng tuyển riêng. Bạn nên theo dõi và cập nhật tình hình thường xuyên để tránh việc xảy ra sai sót trong việc nộp đơn. Lỗi nộp hồ sơ muộn gần như chắc chắn bị loại nên bạn cần cẩn thận trong việc cân đối thời gian để chuẩn bị hồ sơ và nộp đến các kênh tiếp nhận.
• Kênh nộp hồ sơ: Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ và kỹ lưỡng hồ sơ, bạn có thể nộp trực tiếp hoặc online tới trường đại học mà mình đăng ký (đối với học bổng trường) hay gửi bưu điện đến địa chỉ nhận của tổ chức hoặc nộp trực tuyến (đối với các loại học bổng khác). Rất nhiều học bổng hiện nay đã hỗ trợ tiếp nhận hồ sơ online nên bạn cũng cần chuẩn bị bản scan giấy tờ của bản thân.
• Bổ sung tài liệu nếu được yêu cầu: Hội đồng xét hồ sơ học bổng có thể yêu cầu bạn nộp bổ sung các giấy tờ còn thiếu (ví dụ: chứng minh tài chính, bản dịch giấy tờ bổ sung, các loại bằng cấp, hoạt động ngoại khóa,…). Bạn cần theo dõi thông báo, phản hồi nhanh chóng và nộp lại đúng thời hạn.
• Chờ thông báo và chuẩn bị bước tiếp theo: Sau khi vượt qua vòng hồ sơ, bạn sẽ được có kết quả và được thông báo về thông tin lịch thi, kiểm tra hoặc lịch phỏng vấn. Đây là lúc bạn cần tập trung chuẩn bị các kỹ năng chuyên môn và ngoại ngữ để có thể thể hiện một cách thuyết phục nhất.

Quy trình xét tuyển và phỏng vấn học bổng

Mỗi một chương trình học bổng sẽ có những quy trình và cách thức xét tuyển khác nhau, nhưng nhìn chung đều có 3 vòng chính: hồ sơ, kiểm tra năng lực và phỏng vấn. Đây là hành trình để hội đồng xét tuyển chọn lọc ứng viên để tìm ra những người phù hợp nhất. Bạn có thể tham khảo quy trình dưới đây để chuẩn bị tinh thần cũng như sẵn sàng cho những vòng tiếp theo bởi càng vào sâu các vòng trong, yêu cầu về kỹ năng cũng như năng lực, tư duy và cách nói chuyện sẽ càng cao.

Quy trình xét tuyển thường gặp

1. Xét hồ sơ: Đây là vòng mà bất cứ ứng viên nào có mong muốn cũng có thể nộp hồ sơ. Hội đồng sẽ đọc và đánh giá năng lực của bạn dựa trên thành tích học tập, kế hoạch học tập cũng như thư giới thiệu, kèm theo những yếu tố khác được nộp trong bộ hồ sơ. Đây là vòng đầu tiên nhưng cũng vô cùng quan trọng vì nếu bị loại, bạn sẽ không có cơ hội được chứng tỏ bản thân trực tiếp với ban giám khảo.
2. Thi viết (kiểm tra năng lực): Một số học bổng sẽ yêu cầu ứng viên làm bài thi kiểm tra năng lực và kiến thức chuyên ngành hoặc ngoại ngữ để kiểm tra xem bạn có thực sự phù hợp hay không. Một số loại học bổng lại không yêu cầu bạn thi vòng này mà sẽ trực tiếp bước vào vòng tiếp theo: phỏng vấn.
3. Phỏng vấn: Đây thường là vòng cuối cùng của quy trình xét tuyển học bổng, nơi bạn có thể hoàn toàn thể hiện bản thân và sử dụng mọi khả năng để thuyết phục hội đồng. Nội dung phỏng vấn sẽ xoay quanh bản thân bạn, mục tiêu học tập, lý do bạn lựa chọn Nhật Bản là nơi đi du học và kế hoạch tương lai của bạn. Chìa khóa chính là bạn cần phải là chính mình, trả lời một cách thật khôn khéo và thật lòng.

Một số lời khuyên khi tham gia phỏng vấn

• Đến trước giờ hẹn hoặc đăng nhập vào phòng phỏng vấn online của tổ chức trước 5 – 10 phút vì người Nhật luôn coi trọng giờ giấc, đồng thời tạo ấn tượng tốt với các giáo sư bởi sự tôn trọng cơ hội của bạn.
• Luôn mỉm cười, giữ sự bình tĩnh, tự tin, lịch sự và tôn trọng trong đối thoại.
• Trả lời các câu hỏi phỏng vấn một cách ngắn gọn, súc tích nhưng phải rõ ràng và đầy đủ ý, không nên trả lời quá lan man.
• Câu trả lời cần phải thể hiện được động lực, mong muốn mạnh mẽ và sự cam kết học tập thật nghiêm túc của bạn. Đồng thời hãy cố gắng thể hiện cá tính cá nhân kết hợp với các kiến thức chuyên môn của bạn khi trả lời câu hỏi để tạo dấu ấn riêng.
• Bạn nên luyện tập cùng thầy cô hoặc bạn bè trước với những câu hỏi mẫu trên mạng hoặc từ chia sẻ của những anh chị đi trước để luyện phản xạ, cùng với đó có thể chuẩn bị một số từ vựng liên quan đến chuyên ngành bạn ứng tuyển để giải thích rõ ràng về đề tài nghiên cứu (nếu có yêu cầu nộp trong vòng hồ sơ).

Bảng so sánh một số học bổng phổ biến

Hệ thống học bổng tại Nhật Bản vô cùng phong phú, nhưng đôi khi chính sự đa dạng này lại làm du học sinh bối rối và cảm thấy khó lựa chọn cũng như tìm hiểu thông tin về các học bổng. Có loại học bổng hỗ trợ toàn phần nhưng cũng có những loại chỉ hỗ trợ một phần nhất định, ngoài ra điều kiện cũng khác nhau. Vì vậy, việc so sánh các học bổng một cách trực quan sẽ giúp sinh viên dễ dàng nhận diện đâu là lựa chọn phù hợp nhất cho bản thân, đồng thời lên kế hoạch để đạt được nó.

Ở phần này, Sống Nhật sẽ cùng bạn đọc xem bảng so sánh chi tiết một số học bổng nổi tiếng mà du học sinh Việt Nam thường đăng ký và có tỷ lệ đỗ cao như MEXT, JASSO hay học bổng doanh nghiệp,… Nhờ đó, bạn có thể hình dung rõ ràng sự khác nhau giữa những loại học bổng ấy, xác định mục tiêu và định hướng cho bản thân để có thể có những bước đi đầu tiên chắc chắn nhất. Đây cũng là một bước đi quan trọng giúp bạn tránh mất thời gian và công sức chuẩn bị để nộp hồ sơ vào những chương trình không phù hợp.

Học bổng	Mức hỗ trợ	Đối tượng	Thời gian cấp	Điều kiện chính
MEXT	117.000 yên/tháng + toàn bộ học phí + vé máy bay	Đại học, cao học, nghiên cứu sinh	1 – 5 năm	GPA cao, hoạt động ngoại khóa tốt, yêu cầu chứng chỉ ngoại ngữ, kế hoạch học tập rõ ràng
JASSO	48.000 yên/tháng	Du học sinh mới nhập học	6 – 12 tháng	Nhập học chính quy, thành tích từ khá đến tốt
Địa phương	20.000–50.000 yên/tháng	Sinh viên quốc tế học tại tỉnh, thành phố đó	1 năm	Đang theo học tại địa phương đó, thành tích học tập tốt
Mitsubishi/Hitachi/AEON	80.000–150.000 yên/tháng	Sinh viên xuất sắc	1 – 2 năm	Điểm cao, định hướng nghề nghiệp
Rotary	100.000 yên/tháng	Nghiên cứu sinh	Tùy chương trình	Thành tích xuất sắc, hoạt động xã hội
Trường	Tính theo phần trăm học phí	Sinh viên nhập học của trường	4 năm đại học	Thành tích học tập khá giỏi, yêu cầu chứng chỉ ngoại ngữ, thư giới thiệu từ giáo viên, kế hoạch học tập rõ ràng

Những cơ hội học tập song song với học bổng

Ngoài việc hỗ trợ tài chính cho những ứng viên phù hợp, học bổng còn mở ra vô vàn cơ hội học tập và phát triển song song khác nhau cho sinh viên. Những cơ hội này giúp du học sinh vừa nâng cao kiến thức, tích lũy kinh nghiệm chuyên môn, vừa có thêm những trải nghiệm quý giá. Nếu không đi du học, có thể bạn sẽ không có được những cơ hội này, vậy nên nếu thấy thích và phù hợp, bạn nên nắm bắt nó và trải nghiệm những cơ hội này. Những trải nghiệm này sẽ làm hồ sơ sau khi tốt nghiệp của bạn trở nên phong phú và nhiều kinh nghiệm hơn, đồng thời tăng cơ hội lựa chọn nghề nghiệp cho chính bạn khi ra trường.

Một số cơ hội tiêu biểu

• Chương trình trao đổi: Cho phép sinh viên đi trao đổi và học tập tại trường đối tác ở nước khác (trừ Việt Nam và Nhật Bản đối với sinh viên Việt Nam) trong 1 học kỳ hoặc 1 năm học. Nhiều trường miễn giảm học phí khi tham gia chương trình này hoặc giữ nguyên mức học phí như khi bạn đang học ở trường đại học tại Nhật.
• Khóa nghiên cứu ngắn hạn/Trải nghiệm thực tế: Nhiều ngôi trường ở Nhật tổ chức cho sinh viên quốc tế những chuyến đi thực tế ngắn hạn và có thể kèm theo hỗ trợ tài chính phục vụ mục đích nghiên cứu học tập. Đây là cơ hội tuyệt vời để các sinh viên trải nghiệm văn hóa và học hỏi, áp dụng kiến thức một cách nhanh chóng, đồng thời rèn luyện khả năng nghe hiểu và giao tiếp bằng tiếng Nhật của mình.
• Làm thêm hợp pháp: Du học sinh Nhật Bản được phép làm thêm 28 giờ/tuần trong năm học. Khi đi làm thêm, bạn vừa có thể cải thiện tài chính, vừa có thể rèn kỹ năng giao tiếp, các kỹ năng mềm và làm quen với văn hóa làm việc tại Nhật.
• Hội thảo: Tham gia các buổi hội thảo giúp sinh viên mở rộng mạng lưới học thuật và nghề nghiệp, đồng thời mở rộng thêm vốn kiến thức của bản thân, vô cùng hữu ích cho định hướng tương lai của mỗi cá nhân.

Kinh nghiệm săn học bổng từ du học sinh đi trước

Kinh nghiệm từ những anh chị đi trước và đã thành công luôn là nguồn tham khảo cũng như động lực quý báu cho những ai mong muốn đăng ký nhận học bổng và đi du học Nhật Bản. Nhiều sinh viên thành công do biết lựa chọn cho mình những lối đi phù hợp và chuẩn bị từ rất sớm nhờ lời khuyên và gợi ý từ các tiền bối, trong khi nhiều bạn khác tuy cũng giỏi không kém nhưng lại bỏ lỡ mất cơ hội chỉ vì chậm trễ, thiếu sót trong thông tin hoặc thiếu kiên trì. Dưới đây là một số lời khuyên mà rất nhiều anh chị đã chia sẻ được Sống Nhật tổng hợp và gửi đến bạn.

Kinh nghiệm thực tế

• Bắt đầu sớm nhất có thể: Bạn nên tìm hiểu thông tin về học bổng mình muốn đăng ký ngay từ khi còn học phổ thông (thường là lớp 11) hoặc năm đầu đại học để có thời gian ôn tập cho thi cử để GPA của bạn cao nhất có thể, lựa chọn mục tiêu cũng như chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng.
• Giữ thành tích ổn định: Điểm số luôn là thước đo đầu tiên để hội đồng xét tuyển đánh giá bạn, vì vậy không chỉ là đạt được điểm số cao trong một khoảng thời gian mà bạn cần duy trình thành tích học tập ở mức khá giỏi ổn định và đều đặn trong ít nhất là năm lớp 12 và những năm đại học.
• Tham gia hoạt động ngoại khóa: Tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa cũng khiến hội đồng đánh giá cao hơn về bạn bởi sự năng động, có kinh nghiệm làm việc nhóm và chủ động rèn luyện các kỹ năng mềm, đồng thời là tính trách nhiệm, khả năng lãnh đạo và cống hiến.
• Chủ động liên hệ với giáo viên/giáo sư: Có được thư giới thiệu của những giáo viên đã từng đồng hành với mình sẽ ghi điểm thêm bộ hồ sơ của bạn. Đặc biệt với học bổng nghiên cứu, việc có giáo sư hướng dẫn đồng ý nhận là một lợi thế lớn so với những người bạn đồng trang lứa khác không có giáo sư hướng dẫn.
• Khai thác và tìm hiểu kỹ thông tin: Bạn có thể tìm kiếm thông tin rõ ràng và chính xác về học bổng từ trang chủ của các trường đại học, hội du học sinh Việt Nam tại Nhật Bản, website của các loại học bổng,… để hiểu rõ hơn.
• Kiên trì, chủ động và vững tin với quyết định của bản thân: Đây chính là yếu tố quan trọng nhất quyết định xem bạn có thể đi trên con đường du học hay không. Có nhiều bạn xin học bổng tuy thất bại vài lần nhưng vẫn thành công và vô cùng hạnh phúc với con đường mình lựa chọn là nhờ vào việc các bạn đã không bỏ cuộc. Vì vậy, nếu bạn chưa thử hoặc đã thất bại cũng đừng lo lắng và  nản chí.

Thách thức và sai lầm khi xin học bổng

Con đường săn học bổng tại Nhật Bản chưa bao giờ dễ đi, đặc biệt là với du học sinh Việt Nam. Mặc dù số lượng và các chương trình khá đa dạng nhưng không phải ai cũng có thể tìm hiểu hết tất cả các loại và tận dụng cơ hội. Có nhiều bạn dù năng lực học tập rất tốt nhưng kết quả nhận về lại không được như mong muốn vì những sai lầm cơ bản nhưng lại dễ bị mắc phải trong quá trình chuẩn bị hồ sơ, quản lý thời gian hoặc tham gia phỏng vấn. Những sai sót này không chỉ làm mất đi một cơ hội quý báu mà đôi khi còn ảnh hưởng đến tâm lý của sinh viên, khiến nhiều người không muốn tiếp tục thử lại. Chính vì thế, việc hiểu và chuẩn bị phòng tránh những rủi ro, sai lầm thường gặp là vô cùng cần thiết.

• Hồ sơ sơ sài: Nhiều bạn vì không cân bằng được thời gian của bản thân so với thời hạn nộp hồ sơ nên rơi vào tình trạng “chạy nước rút” dẫn đến tình trạng hồ sơ không đạt chất lượng. Các bạn chỉ nộp các giấy tờ thông tin bắt buộc như bảng điểm và hộ chiếu mà không đầu tư thời gian vào việc trình bày kế hoạch học tập hoặc xin thư giới thiệu chất lượng từ thầy cô. Kết quả là hồ sơ vô cùng nhạt nhòa, thiếu điểm nhấn và khó tạo ấn tượng với hội đồng xét tuyển. Nếu đã quyết tâm đi du học, bạn nên đầu tư công sức vào những giấy tờ có thể thể hiện được năng lực, tầm nhìn cũng như cá tính của bản thân chứ đừng chỉ chú tâm vào học bạ hay sơ yếu lý lịch.
• Nộp hồ sơ muộn hoặc thiếu: Đây là lý do phổ biến nhất khiến cho hồ sơ của bạn bị trừ điểm hoặc bị loại ngay từ vòng đầu tiên. Hội đồng xét tuyển thường không gia hạn thời gian cho bất kỳ trường hợp ngoại lệ nào, vậy nên bạn cần phải luôn theo dõi lịch và có thể đặt nhắc nhở trên điện thoại cá nhân và hoàn thiện, kiểm tra hồ sơ thật kỹ ít nhất 2 – 3 tuần trước hạn.
• Chỉ tập trung vào các học bổng lớn, nổi tiếng: Một số bạn chỉ nhắm đến các học bổng toàn phần nổi tiếng như MEXT mà hoàn toàn bỏ qua các loại học bổng khác. Thực tế, bạn vẫn có thể theo học đúng ngôi trường nguyện vọng với những loại học bổng khác dễ xin hơn và có thể cộng dồn nhiều nguồn hỗ trợ.
• Thiếu kỹ năng phỏng vấn: Phỏng vấn là vòng quyết định kết quả đỗ hay trượt nhưng nhiều ứng viên lại không chuẩn bị kỹ hoặc thiếu kỹ năng trả lời dẫn đến phần thể hiện mơ hồ, lắp bắp và thiếu thuyết phục. Bạn có thể luyện tập với bạn bè hoặc thầy cô trước đó hoặc chuẩn bị sẵn dàn ý trả lời cho những câu hỏi cơ bản như “Vì sao lại chọn Nhật Bản/trường này?”, “Kế hoạch cho tương lai sau khi đã đỗ?” hay “Hãy nêu những lý do để hội đồng đánh giá cao bạn”,… và tự luyện nói trước ngày phỏng vấn.

Nhận thức được những sai sót nhỏ cũng có thể giúp bạn tiến một bước gần tới thành công hơn nhờ sự rèn luyện, để tâm và khắc phục, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho những lần xin học bổng trong tương lai.

Lời khuyên và định hướng cho du học sinh Việt Nam

Học bổng chỉ là một phần của hành trình du học và phát triển của bản thân, giá trị lớn nhất của nó không phải là số tiền bạn nhận được mà là cơ hội phát triển cũng như sự tự hào, tự tin vào bản thân bạn mà nó mang lại. Với học bổng, bạn sẽ có điều kiện học tập trong một môi trường tốt hơn, giảm bớt áp lực tài chính để tập trung vào học tập và trải nghiệm cuộc sống. Thế nhưng, để có thể biến học bổng thành một công cụ hỗ trợ bản thân, mỗi du học sinh Việt cần có định hướng và mục tiêu dài hạn, biết tận dụng thời gian du học để rèn giũa bản thân cũng như mở rộng vòng tròn quan hệ chứ không nên chỉ xem học bổng như là phương tiện tiết kiệm chi phí.

Một số du học sinh quốc tế nói chung sau khi đã đỗ thường thỏa mãn và mang tâm lý “ngủ quên trên chiến thắng” dẫn đến chểnh mảng và mải chơi khi mới qua Nhật, trong khi thời gian đầu là khoảng thời gian dễ dàng và quan trọng nhất để chứng minh năng lực cũng như quyết tâm với thầy cô và hội đồng cấp học bổng, từ đó mở ra nhiều cơ hội hơn trong tương lai. Đồng thời, du học sinh Việt cũng nên lưu ý về tinh thần trách nhiệm, chủ động và khả năng đóng góp cho cộng đồng bởi các hội đồng học bổng Nhật Bản vô cùng chú trọng vào những yếu tố này. Do vậy, việc giữ thái độ tích cực và thể hiện sự cầu thị trong học tập là vô cùng quan trọng để duy trì học bổng lâu dài, cũng là tiền đề cho những đơn xin học bổng sau này.

• Đặt mục tiêu rõ ràng: Đừng chỉ xin học bổng chỉ vì muốn giảm bớt  gánh nặng chi phí sinh hoạt. Bạn hãy gắn nó với những mục tiêu trong tương lai và các kế hoạch dài hạn như trao đổi quốc tế, học lên cao học, tham gia nghiên cứu hay phát triển sự nghiệp tại Nhật.
• Xây dựng một kế hoạch thật chi tiết: Đây là một bước đặc biệt quan trọng và cần thiết đối với sinh viên bậc cao học và nghiên cứu sinh. Một kế hoạch phát triển bản thân trong tương lai rõ ràng, logic, có tính khả thi sẽ vừa giúp bạn tăng tỷ lệ thành công xin học bổng, vừa thuyết phục được giáo sư hướng dẫn mà bạn muốn theo học.
• Giữ một thái độ tích cực, đừng nản chí: Hội đồng đánh giá xét học bổng luôn luôn đánh giá cao những ứng viên ham học hỏi, có chí tiến thủ, tích cực và có thể vượt qua khó khăn. Thái độ tích cực trong việc học tập cũng như cuộc sống sẽ giúp bạn gây ấn tượng tốt không chỉ trong quá trình phỏng vấn mà còn trong quá trình học tập những ngày sau.
• Mở rộng các mối quan hệ: Bạn nên tham gia những hoạt động ngoại khóa, buổi hội thảo hay những hoạt động trải nghiệm thực tế để làm quen với bạn bè đến từ các quốc gia khác trên thế giới, các giáo sư, tổ chức xã hội và các doanh nghiệp. Những mối quan hệ này có thể giúp đỡ bạn khi bạn gặp khó khăn, giúp bạn mở mang tầm hiểu biết và học hỏi thêm nhiều kiến thức mới, đồng thời mở ra nhiều cơ hội học tập và nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp.

Nếu thay đổi cách nhìn và coi học bổng du học chỉ là điểm khởi đầu cho một hành trình phát triển lâu dài, bạn sẽ nhận ra rằng học bổng không chỉ là sự hỗ trợ tài chính đơn thuần mà bạn còn được trao cho vô số những cơ hội khác nhau để bước đi, nắm lấy, tìm hiểu và khẳng định bản thân, phát triển sự nghiệp và đóng góp trở lại cho xã hội, không chỉ ở Nhật mà còn ở quê hương mẹ đẻ – Việt Nam.

Kết luận

Học bổng du học Nhật Bản là một hệ thống cơ hội công bằng, đa dạng và phong phú được trao tới tất cả mọi người. Đối với du học sinh Việt Nam, đây không chỉ là cơ hội giảm bớt gánh nặng tài chính mà còn là cánh cửa mở ra một thế giới mới với đầy rẫy những trải nghiệm học thuật, cuộc sống, nghề nghiệp và văn hóa quý giá.

Điều quan trọng không nằm ở học bổng dễ hay khó, nổi tiếng hay không, mà nó nằm ở chính sự ý thức và chuẩn bị của bạn. Với sự chủ động, tài năng và chiến lược đúng đắn, du học sinh Việt Nam hoàn toàn có thể chinh phục được những học bổng danh giá, cần thiết cho sự đầu tư cho bản thân tại Nhật Bản. Học bổng cũng có thể trở thành bệ phóng cho con đường tương lai của bạn nếu bạn thực sự biết cách tận dụng nó, để sau khi tốt nghiệp, bạn có thể trở về quê hương chung sức xây dựng đất nước, đóng góp cho cộng đồng hay gắn kết mối quan hệ Việt – Nhật ngày càng bền chặt và thân thiết.