Tất Tần Tật Về Bảo Hiểm Thất Nghiệp

Nhiều người nước ngoài khi sinh sống tại Nhật thường trải qua cảm giác lo lắng khi bất ngờ mất việc, họ chìm trong sự hoang mang và hoảng sợ trong khi không hề hay biết về chính sách bảo hiểm dành cho người thất nghiệp của chính phủ Nhật. Bảo hiểm thất nghiệp (雇用保険 – koyō hoken) là một trong những chế độ phúc lợi quan trọng nhất tại Nhật Bản. Mọi người thường quan tâm đến lương thưởng, bảo hiểm y tế hay hưu trí nhưng ít ai để ý rằng việc tham gia bảo hiểm thất nghiệp sẽ quyết định trực tiếp đến cuộc sống của họ nếu chẳng may bị mất việc, công ty phá sản hoặc bị hủy hợp đồng lao động.

Bảo hiểm thất nghiệp tại Nhật Bản có thể được coi như một chiếc “phao cứu sinh” trong những tình huống không may kể trên. Với chế độ này, bạn vừa nhận được tiền trợ cấp trong khoảng thời gian chưa tìm được công việc mới để trang trải sinh hoạt, vừa có sự hỗ trợ tìm việc và đào tạo nghề để tái hòa nhập thị trường lao động. Thậm chí, chính phủ Nhật còn đưa ra những chính sách đặc biệt dành cho những người nghỉ sinh nở hoặc nuôi con nhỏ.

Trong bối cảnh biến động kinh tế toàn cầu ngày nay, hãy cùng Sống Nhật hiểu rõ và nắm chắc thông tin về bảo hiểm thất nghiệp, đây không chỉ là một phương pháp hỗ trợ giúp bạn an tâm hơn mà còn cho bạn thêm sức mạnh để không nản lòng sau mỗi biến cố.

Bảo hiểm thất nghiệp là gì?

Các hệ thống bảo hiểm hưu trí hay bảo hiểm y tế hẳn đã quá quen thuộc với người nước ngoài sinh sống tại Nhật. Ít ai biết tới hay để ý đến chính sách bảo hiểm thất nghiệp, nhưng đây cũng là một trong những trụ cột quan trọng của hệ thống an sinh xã hội Nhật Bản. Đây là chế độ mà chính phủ Nhật Bản đưa ra nhằm hỗ trợ và bảo vệ quyền lợi cũng như cuộc sống của người lao động trong trường hợp bị mất việc làm, đồng thời động viên, khuyến khích họ sớm tái gia nhập thị trường lao động.

Trong thời gian làm việc, mỗi tháng công ty sẽ trích một phần nhỏ từ lương của bạn, cộng với khoản đóng góp của doanh nghiệp để nộp vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp. Đây không chỉ là nghĩa vụ của công ty mà còn là khoản “tích trữ sớm” sẽ chi trả trợ cấp giúp bạn duy trì cuộc sống sau khi mất việc, đồng thời cung cấp các chương trình đào tạo hay giới thiệu việc làm để hỗ trợ bạn quay lại thị trường lao động. Chính nhờ định hướng của chính sách này mà bạn coi thể gọi bảo hiểm thất nghiệp vừa như “bùa hộ mệnh”, vừa như “bàn đạp” cho sự nghiệp về sau của bản thân.

Các đặc điểm chính của bảo hiểm thất nghiệp tại Nhật

• Tính bắt buộc: Nếu bạn thuộc nhóm người đủ điều kiện tham gia (nhân viên công ty chính thức, người đã ký hợp đồng dài hạn, người đi làm thêm trên 20 tiếng một tuần), công ty của bạn sẽ tự động đăng ký, bạn sẽ không cần làm thủ tục riêng.
• Tài chính công bằng: Vì quỹ bảo hiểm thất nghiệp được đóng góp từ cả người lao động, doanh nghiệp và nhà nước, quỹ được lập nên là quỹ chung để đảm bảo công bằng, bất cứ ai thuộc diện tham gia và thất nghiệp đều được hưởng.
• Mục tiêu kép: Không chỉ trợ cấp hỗ trợ người thất nghiệp trong khoảng thời gian khó khăn, bảo hiểm thất nghiệp còn khuyến khích và trao cơ hội cho người lao động học tập, thi chứng chỉ, tìm việc, chuyển đổi ngành nghề,… để có cho mình một công việc mới nhanh nhất có thể.
• Phạm vi áp dụng rộng rãi: Cũng giống như bảo hiểm y tế hay bảo hiểm hưu trí, bảo hiểm thất nghiệp cũng không phân biệt quốc tịch người tham gia. Nếu bạn là người nước ngoài, chỉ cần bạn có tư cách lưu trú hợp pháp, đủ điều kiện tham gia và làm việc hợp pháp đủ thời gian quy định cũng sẽ được hưởng quyền lợi y như người Nhật.

Có thể thấy, tham gia bảo hiểm thất nghiệp tại Nhật mang lại rất nhiều quyền lợi và lợi ích dành cho bạn. Chính sách này vừa có tính chiến lược trong việc quản lý và phát triển nguồn lao động, vừa có thể hỗ trợ người dân trong những tháng ngày khó khăn. Những đặc điểm trên chính là lý do thuyết phục nhất mà bất kỳ ai sinh sống và làm việc tại Nhật cũng cần biết đến, hiểu rõ và tham gia đầy đủ.

Đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp

Theo quy định ở Nhật Bản, bảo hiểm thất nghiệp là chính sách bảo hiểm bắt buộc đối với hầu hết người lao động. Tuy nhiên, không phải ai cũng thuộc diện có thể tham gia. Để hiểu rõ xem mình thuộc diện nào, chúng ta cần phân loại các đối tượng theo nhóm và điều kiện cụ thể.

Trước hết, tất cả người lao động đã ký hợp đồng dài hạn hoặc vô thời hạn tại công ty mình theo làm đều sẽ được công ty tự động đăng ký bảo hiểm thất nghiệp. Đây là nghĩa vụ bắt buộc của doanh nghiệp nhưng cũng là quyền lợi của người lao động, vậy nên bạn không có quyền lựa chọn hay không.

Đối với những ai làm việc bán thời gian (アルバイト, パート), việc bạn có đủ điều kiện tham gia bảo hiểm thất nghiệp phụ thuộc vào số giờ làm việc hàng tuần của bạn. Nếu thời gian làm việc từ 20 giờ một tuần trở lên và bạn chắc chắn làm việc liên tục trên 31 ngày, bạn vẫn phải tham gia. Nhiều du học sinh đi làm thêm cũng thuộc diện này và vẫn có thể nhận trợ cấp sau khi nghỉ việc nếu đáp ứng các điều kiện khác.

Đối tượng bắt buộc tham gia

• Nhân viên chính thức (正社員 – seishain): Đây là nhóm lao động ổn định nhất và đã ký hợp đồng dài hạn với công ty. Với những nhân viên chính thức, việc tham gia bảo hiểm thất nghiệp là bắt buộc và công ty sẽ tự động đăng ký cho họ bởi họ thường là nhân viên toàn thời gian, có lương cố định và sẽ gắn bó lâu dài với công ty.
• Nhân viên hợp đồng dài hạn (長期契約社員 – Chōki keiyaku shain): Dù không được hưởng chế độ phúc lợi đầy đủ như nhân viên chính thức nhưng họ vẫn là nhân viên của công ty, và khi hợp đồng có thời hạn dài (thường khoảng 1 năm hoặc hơn), họ vẫn đáp ứng đủ điều kiện và thuộc diện tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Điều này nhằm đảm bảo an toàn cho người lao động ngay cả khi họ không được gia hạn tiếp hợp đồng.
• Những người làm công việc bán thời gian trên 20 giờ/tuần và dự kiến làm ít nhất 31 ngày (アルバイト/パート): Nếu bạn đang cư trú tại Nhật Bản và có công việc làm thêm với thời gian trung bình 20 giờ/tuần trở lên và làm việc hơn 31 ngày, bạn vẫn thuộc diện phải tham gia bảo hiểm, kể cả du học sinh làm baito.

Đối tượng không thuộc diện tham gia

• Người làm việc ít hơn 20 giờ/tuần: Trường hợp này thường gặp ở các du học sinh chỉ đi làm thêm một vài buổi trong tuần để kiếm thêm chi phí sinh hoạt. Do thời gian làm ít và chưa đến 20 giờ/tuần không đủ tiêu chuẩn nên nhóm này không cần phải tham gia chế độ bảo hiểm thất nghiệp.
• Công việc thời vụ ngắn dưới 31 ngày: Với những công việc như phụ giúp ở lễ hội (bày bán sạp hàng, hậu cần,…), làm thời vụ trong siêu thị hay các cửa hàng hoặc làm mùa vụ nông nghiệp chỉ trong một mùa cũng không bắt buộc tham gia. Những công việc này thường mang tính chất không liên tục, kết hợp với thời gian làm việc ngắn nên sẽ khó xác định thời gian đóng và nhận trợ cấp.
• Một số trường hợp đặc biệt: Có những trường hợp đặc biệt như người cao tuổi đã nghỉ hưu nhưng vẫn đi làm thêm vài giờ một tuần để duy trì sức khỏe, giao lưu xã hội hay duy trì nguồn thu nhập. Nếu công việc của họ không đáp ứng đủ tiêu chuẩn thời gian làm thì họ cũng không thuộc diện tham gia bảo hiểm thất nghiệp.
• Chủ doanh nghiệp (tự kinh doanh): Chủ doanh nghiệp tự điều hành công ty và chịu rủi ro kinh doanh nên không nằm trong đối tượng bảo vệ của chế độ Bảo hiểm thất nghiệp. Trường hợp nếu chủ doanh nghiệp đồng thời cũng là nhân viên của công ty (ví dụ nhận lương như nhân viên bình thường), họ có thể tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Nhưng nếu họ chỉ nhận lợi nhuận hoặc cổ tức thì không thể tham gia.

Như vậy, nếu muốn tham gia bảo hiểm thất nghiệp để có cho mình một “kế hoạch B”, bạn cần hiểu rõ những điều kiện đủ để đáp ứng yêu cầu từ chính phủ Nhật Bản. Bạn cần phải sinh sống và làm việc có tính liên tục, ổn định tại Nhật và công ty bạn sẽ tự động thực hiện nghĩa vụ đó. Nếu đáp ứng đủ thời gian làm việc, khả năng cao tên bạn đã có trong danh sách những người đăng ký tham gia bảo hiểm tốt nghiệp, ngay cả khi bạn chưa hề đăng ký.

Quyền lợi khi tham gia bảo hiểm thất nghiệp

Có thể sau khi nghe đến bảo hiểm thất nghiệp, bạn sẽ nghĩ rằng đây chỉ đơn thuần là một loại trợ cấp khi bạn nghỉ việc, thế nhưng trên thực tế, hệ thống này có nhiều điều hơn thế và mang lại cho người đăng ký tham gia rất nhiều quyền lợi. Bên cạnh việc nhận tiền trợ cấp cơ bản, bạn có thể tìm hiểu kỹ hơn về chế độ này để có thể tận dụng nó một cách tối đa.

Ngoài việc đảm bảo thu nhập tối thiểu giúp bạn trang trải cuộc sống sau khi mất việc, bảo hiểm thất nghiệp tại Nhật còn hỗ trợ đào tạo và tái tạo cơ hội nghề nghiệp. Đây chính là một điểm khác biệt lớn so với nhiều quốc gia khác. Thay vì trở nên thất nghiệp và ngày ngày sống bằng tiền trợ cấp, chính phủ cũng muốn khuyến khích và trao cơ hội học nghề, tìm việc mới nhanh chóng để người dân quay trở lại thị trường lao động. Đây được xem như những loại trợ cấp liên quan với trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp.

• Trợ cấp cơ bản (基本手当):
  • Đây là khoản tiền cơ bản và cũng là khoản tiền quan trọng nhất mà người lao động nhận được hàng tháng trong thời gian không có việc làm.
  • Số tiền này không đủ để bạn sống dư dả hay thoải mái, nhưng có thể giúp bạn chi trả các chi phí sinh hoạt cơ bản như tiền ăn, chi phí điện, nước, gas và đi lại.
• Hỗ trợ giới thiệu việc làm, tư vấn nghề nghiệp (職業紹介, 求職活動支援):
  • Sau khi mất việc, chắc chắn bạn sẽ muốn tìm một công việc mới để trang trải cuộc sống. Bảo hiểm thất nghiệp tại Nhật cũng hỗ trợ khoản này thông qua các trung tâm việc làm công lập Hello Work. Những ai có mong muốn tìm việc có thể thông qua trung tâm này để được giới thiệu và tư vấn những vị trí phù hợp với kỹ năng, kinh nghiệm và nguyện vọng.
  • Bên cạnh đó, Hello Work cũng tổ chức các buổi hội thảo hay phỏng vấn tập trung, giúp bạn mở rộng cơ hội quay lại thị trường lao động.
• Trợ cấp đào tạo nghề (教育訓練給付金):
  • Đây là một trong những chính sách đặc biệt thú vị và hấp dẫn. Trong trường hợp bạn muốn học thêm những kỹ năng mới để trau dồi kiến thức và kinh nghiệm hoặc thay đổi ngành nghề khác, chính phủ Nhật cũng sẽ hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ học phí (thông thường khoảng 50% – 70%).
  • Đây là cơ hội tốt cho những ai muốn nâng cao năng lực trình độ tiếng Nhật, tích lũy thêm kinh nghiệm và học thêm các kỹ năng chuyên môn hoặc thi những chứng chỉ cần thiết cho công việc mới trong tương lai mà không cần phải quá bận tâm về tài chính.
• Trợ cấp đặc biệt:
  • Đây là loại trợ cấp dành cho những người không thể đi làm vì những lý do đặc biệt, ví dụ như phụ nữ nghỉ thai sản, người đang nuôi con nhỏ (chưa đủ tuổi đi mẫu giáo) hoặc người tạm thời mất khả năng lao động vì tai nạn hoặc do sức khỏe,…
  • Chính sách này nhằm hỗ trợ họ duy trì cuộc sống trong giai đoạn khó khăn, giúp họ không phải chịu đựng áp lực tài chính quá lớn trong những giai đoạn quan trọng của cuộc đời hoặc khi chuẩn bị đi làm lại.
• Trợ cấp tái việc làm nhanh (再就職手当):
  • Nếu bạn tìm được một công việc mới trước khi hết thời hạn hưởng bảo hiểm thất nghiệp, vậy thì bạn thật may mắn khi vừa có công việc mới, vừa được nhận thêm một khoản tiền khuyến khích đến từ chính phủ.
  • Chính sách này giúp cho việc thúc đẩy người lao động sớm ổn định cuộc sống thay vì kéo dài thời gian nhận trợ cấp.

Điều kiện để có thể nhận trợ cấp thất nghiệp

Để được hưởng trợ cấp thất nghiệp tại Nhật, bạn không chỉ cần đăng ký tham gia bảo hiểm mà còn cần đáp ứng những tiêu chí cụ thể. Để đảm bảo tính công bằng cho tất cả mọi người cũng như phòng tránh việc lạm dụng nguồn quỹ này, nhà nước Nhật đã đặt ra một số điều kiện nhất định mà bạn cần tuân thủ để có thể nhận trợ cấp. Ngoài ra, hệ thống này được thiết kế để chắc chắn rằng khoản hỗ trợ sẽ được trao cho những ai thực sự cần và thực sự có mong muốn tiếp tục đi làm. Các điều kiện bao gồm cả những yếu tố về thời gian tham gia bảo hiểm, lý do nghỉ việc và cách bạn chứng minh việc bản thân đang cố gắng tìm kiếm việc làm mới.

Các điều kiện được đưa ra cũng không quá nhiều, nhưng việc nắm rõ những quy định này giúp bạn có thể chủ động hơn trong việc lập kế hoạch tài chính, đồng thời bạn có thể chắc chắn về việc đáp ứng đủ điều kiện để tránh rủi ro bị từ chối hoặc chậm trễ trợ cấp.

• Thời gian tham gia bảo hiểm:
  • Trong 2 năm gần nhất trước khi nghỉ việc, bạn cần phải tham gia bảo hiểm ít nhất 12 tháng.
  • Một số trường hợp đặc biệt (công ty phá sản, bị cho thôi việc đột ngột,…) bạn chỉ cần tham gia trong 6 tháng.
  • Điều kiện này được đưa ra nhằm tránh tình trạng người lao động chỉ tham gia một thời gian ngắn để hưởng lợi, sau đó không đi làm mà vẫn được nhận trợ cấp.
• Tình trạng công việc:
  • Nếu bạn tự nguyện xin thôi việc, bạn sẽ trải qua một giai đoạn được gọi là thời gian chờ trong khoảng 3 tháng trước khi bạn chính thức được nhận trợ cấp. Lý do cho việc này nhằm phòng tránh việc lợi dụng hệ thống phúc lợi.
  • Ngược lại, nếu bạn bị mất việc không phải do lỗi của mình (ví dụ, công ty phá sản, cắt giảm biên chế,…) thì bạn không cần phải chờ đợi mà có thể được hưởng trợ cấp ngay.
• Yêu cầu tìm việc:
  • Để được tiếp tục nhận trợ cấp bảo hiểm, bạn phải chứng minh được rằng bản thân thực sự đang tìm việc.
  • Bạn cần phải đăng ký tìm việc tại Hello Work và tham gia phỏng vấn hoặc hội thảo việc làm do công ty này tổ chức.
  • Ngoài ra, bạn sẽ phải nộp báo cáo tình hình tìm việc của mình định kỳ 2 tuần 1 lần.
  • Nếu bạn không thực hiện những nghĩa vụ kể trên, chính phủ Nhật có thể sẽ cắt trợ cấp của bạn.

Thủ tục đăng ký nhận bảo hiểm thất nghiệp

Trước khi có thể nhận được trợ cấp thất nghiệp từ chính phủ, bạn cần phải hoàn thiện tất cả các thủ tục đăng ký chính thức tại cơ quan quản lý. Thủ tục này vô cùng quan trọng bởi nếu không đăng ký đúng nơi và đúng thời điểm, bạn có thể bị mất quyền lợi. Đối với bảo hiểm thất nghiệp, cơ quan chịu trách nhiệm chính là Hello Work (ハローワーク) – trung tâm việc làm công lập có mặt tại hầu hết các quận, huyện trên khắp nước Nhật. Đây là nơi tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra điều kiện và quyết định xem bạn có được hưởng bảo hiểm thất nghiệp hay không.

Thủ tục này tưởng chừng phức tạp nhưng lại khá đơn giản, nó chỉ đòi hỏi sự chính xác và tuân thủ đúng thời hạn. Nếu khai sai thông tin, nộp thiếu giấy tờ hay chậm trễ thủ tục so với thời gian quy định, bạn có thể mất một phần hoặc toàn bộ quyền lợi cho bản thân.

Chính vì vậy, việc nắm rõ quy trình thủ tục cực kỳ quan trọng để đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho chính bản thân bạn. Khi đã đăng ký đúng quy định và đáp ứng đủ các yêu cầu, bạn sẽ được bảo vệ bởi hệ thống an sinh xã hội Nhật Bản, hưởng mọi hỗ trợ và quyền lợi đáng có, đồng thời cũng có nhiều cơ hội tìm được một công việc phù hợp nhanh chóng và hiệu quả hơn.

• Tìm kiếm và đến cơ quan Hello Work gần nơi bạn sống: Đây là cơ quan duy nhất tiếp nhận và xử lý hồ sơ đăng ký nhận bảo hiểm thất nghiệp. Bạn cần xác định đúng trung tâm phụ trách khu vực cư trú của mình, tránh nhầm lẫn dẫn đến chậm trễ hoặc bị từ chối.
• Nộp hồ sơ đầy đủ: Một bộ hồ sơ đầy đủ bao gồm nhiều giấy tờ quan trọng như đơn xin hưởng trợ cấp thất nghiệp (雇用保険被保険者離職票), thẻ bảo hiểm thất nghiệp (雇用保険被保険者証), thẻ lưu trú (在留カード), hộ chiếu (パスポート) và sổ hoặc thẻ ngân hàng (通帳/キャッシュカード) để các cơ quan có thể xác minh danh tính của bạn. Nếu có sổ ngân hàng, bạn nên ưu tiên sử dụng vì khi nộp thẻ bạn có thể sẽ cần nộp thêm một số giấy tờ chứng minh.
• Tham gia buổi hướng dẫn đầu tiên: Đây là buổi hướng dẫn bạn bắt buộc phải tham gia. Nhân viên Hello Work sẽ giải thích chi tiết về quyền lợi, trách nhiệm cũng như cách thức để bạn nhận trợ cấp. Nếu bạn không tham dự, hồ sơ của bạn sẽ không được duyệt.
• Báo cáo tình hình tìm việc định kỳ: Khi tham dự buổi hướng dẫn, bạn sẽ nghe được bạn cần phải báo cáo về tình hình tìm việc của mình định kỳ. Đúng vậy, cứ mỗi 2 tuần, bạn phải đến Hello Work hoặc nộp bản báo cáo để chứng minh mình vẫn đang tích cực tìm việc. Nếu bạn không báo cáo đúng hạn, Hello Work sẽ nghi ngờ về kế hoạch của bạn và có thể sẽ cắt trợ cấp của kỳ đó.
• Nhận tiền trợ cấp: Sau khi hoàn tất toàn bộ các thủ tục và được duyệt, tiền trợ cấp sẽ được chuyển thẳng vào tài khoản ngân hàng mà bạn đã đăng ký khi nộp hồ sơ. Thông thường, nếu không có rắc rối gì xảy ra, khoản tiền đầu tiên bạn nhận được sẽ rơi vào khoảng 1 tháng sau kể từ ngày bạn nộp hồ sơ.

Cách tính mức trợ cấp thất nghiệp

Đối với nhiều người lao động, nỗi lo lắng lớn nhất của họ sau khi mất việc là liệu số tiền trợ cấp mà họ nhận được có đủ để trang trải cuộc sống mỗi tháng không. Thực tế, số tiền này không cố định mà sẽ được tính toán dựa trên mức lương của người lao động trước khi nghỉ việc, độ tuổi của người lao động cũng như thời gian mà người đó đã tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Việc nắm rõ công thức tính toán mức trợ cấp thất nghiệp sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc tính toán chi tiêu cũng như định hướng và ước tính thời gian tìm kiếm công việc mới.

Chế độ trợ cấp thất nghiệp tại Nhật sẽ được chi trả theo đơn vị ngày (日額 – nichigaku). Muốn tính toán mức trợ cấp nhận được chính xác, đầu tiên bạn cần xác định mức lương trung bình quân theo ngày dựa trên tổng thu nhập trong 6 tháng cuối cùng trước khi nghỉ việc. Số tiền trợ cấp thực tế sẽ được tính bằng khoảng 45% – 80% mức lương bình quân này, trong đó người thu nhập thấp sẽ được hưởng tỷ lệ cao hơn nhằm đảm bảo đời sống cho người lao động, tránh trường hợp người thu nhập cao sẽ nhận được khoản phí trợ cấp quá lớn, còn người thu nhập thấp lại nhận được trợ cấp quá ít. Ngoài ra, nhà nước cũng có quy định rõ ràng về mức tối đa và tối thiểu của khoản hỗ trợ, phân theo nhóm tuổi nhằm duy trì sự công bằng và giữ cân bằng ngân sách.

Nắm vững cách tính này, người lao động có thể tự tính toán và hình dung rõ hơn về số tiền mình sẽ nhận được sau khi mất việc, từ đó sắp xếp cho cuộc sống và yên tâm hơn khi tìm công việc mới.

Độ tuổi	Trợ cấp tối đa 1 ngày	Trợ cấp tối đa 1 tháng (ước tính)
Dưới 30 tuổi	6940 yên	~208.200 yên
30-44 tuổi	7.675 yên	~230.250 yên
45-59 tuổi	8.370 yên	~251.100 yên
60-64 tuổi	7.186 yên	~215.580 yên

Ví dụ minh họa cách tính chi tiết

Giả sử bạn 35 tuổi, trước khi nghỉ việc bạn có mức lương bình quân 300.000 yên một tháng (tương đương 10.000 yên một ngày) và mức trợ cấp của bạn được áp dụng tỷ lệ 55%, đủ điều kiện hưởng 90 ngày (3 tháng).

• Đầu tiên, bạn đã biết mức lương trung bình một ngày của mình là 10.000 yên.
• Bạn có thể tiếp tục tính mức trợ cấp thực tế cho một ngày với tỷ lệ 55%:
  10.000 x 0,55 = 5.500 yên/ngày.
• Sau đó, vì bạn đã đủ điều kiện được hưởng trợ cấp của 90 ngày nên ta có phép tính: 5.500 x 90 = 495.000 yên tổng cộng.

Qua ví dụ này, ta có thể thấy số tiền mà bạn nhận được sẽ không thể bằng số tiền lương cũ mà bạn nhận được trước đây, thế nhưng với số tiền ấy, bạn có thể trang trải chi phí sinh hoạt trong thời gian học tập hoặc đi tìm công việc mới.

Những rắc rối thường gặp khi muốn tham gia bảo hiểm

Khi đăng ký và tham gia chính sách bảo hiểm thất nghiệp tại Nhật, không ít người chưa hiểu rõ về chế độ này dẫn đến những tình huống bất ngờ phát sinh, đặc biệt là người nước ngoài hoặc những ai đọc không kỹ hướng dẫn bằng tiếng Nhật. Những rắc rối này thường xuất phát từ việc thiếu thông tin, chuẩn bị hồ sơ chưa đầy đủ hoặc không tuân thủ đầy đủ và đúng theo quy trình tại Hello Work. Nếu không nắm rõ quy định mà chính phủ đưa ra và quy trình đăng ký xảy ra sai sót, hồ sơ của bạn có thể bị trì hoãn hoặc bị cắt mất một phần quyền lợi nào đó, và bạn sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp đến tài chính cá nhân trong giai đoạn thất nghiệp đầy khó khăn. Hiểu rõ các vấn đề thường gặp sẽ giúp người lao động chủ động và cẩn thận hơn trong việc chuẩn bị giấy tờ, lên kế hoạch học tập hay làm việc cho tương lai cũng như đảm bảo việc nhận được trợ cấp đầy đủ và đúng thời hạn.

• Không đủ điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm:
  • Nhiều người chủ quan không kiểm tra kỹ và bất ngờ khi biết mình tham gia chưa đủ thời gian để đáp ứng điều kiện được nhận trợ cấp. Vì vậy bạn cần nhớ kỹ, nếu bạn muốn chủ động xin nghỉ việc, bạn cần đóng tiền bảo hiểm trên 12 tháng và có thể phải trải qua “thời gian chờ” trong khoảng 3 tháng nên hãy chắc chắn và chuẩn bị kỹ trước khi nghỉ.
  • Trong trường hợp bất khả kháng như công ty phá sản hay cắt giảm nhân sự, bạn chỉ cần đóng bảo hiểm trong vòng 6 tháng là có thể nhận trợ cấp nếu mất việc.
• Bỏ lỡ thời gian đăng ký tại Hello Work:
  • Sau khi nghỉ việc, bạn nên nhanh chóng làm thủ tục đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp bởi nếu không làm sớm, một số quyền lợi có thể bị mất.
  • Bạn nên chuẩn bị hồ sơ, hẹn lịch trước và đến Hello Work trong vòng 30 ngày sau khi bạn nghỉ việc để hoàn tất việc đăng ký, thời gian dựa vào ngày được ghi trên phiếu xác nhận nghỉ việc (離職票 – rishokuhyou).
  • Nếu bạn nộp sau 30 ngày, bạn vẫn có thể đăng ký nhận nhưng một phần quyền lợi sẽ bị giảm đi và ngày nhận trợ cấp sẽ bị trì hoãn, gây một số khó khăn trong việc chi tiêu hàng ngày.
• Hồ sơ sai hoặc thiếu sót:
  • Các giấy tờ cá nhân như thẻ cư trú, đơn xin hưởng trợ cấp hay thông tin ngân hàng cần phải được xác minh và thông tin cần được nộp chính xác tuyệt đối. Dù chỉ là một sai sót nhỏ thôi cũng có thể khiến bạn mất khá nhiều công sức và thời gian để chỉnh sửa.
• Không báo cáo tiến trình tìm việc đúng hạn:
  • Đây là một lỗi thường gặp nhất khi mọi người đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp. Nhiều người nhận tiền xong sẽ bận rộn các công việc cá nhân khác mà quên đi việc cần phải báo cáo tiến độ tìm việc của bản thân. Vì vậy bạn cần lưu ý để nộp báo cáo đúng hạn, nếu không trợ cấp của kì đó sẽ không được chi trả nữa.

Mẹo và kinh nghiệm nhận bảo hiểm thất nghiệp

Để có thể nhận được trợ cấp thất nghiệp một cách thật suôn sẻ và tối ưu quyền lợi cho bản thân, việc tìm hiểu, lập kế hoạch từ trước và chủ động tham gia đầy đủ các thủ tục là vô cùng cần thiết. Sống Nhật sẽ mách bạn một số mẹo nhỏ nhưng đầy tính thiết thực giúp bạn tránh lãng phí thời gian và công sức vô ích mà vẫn nhận đủ số tiền trợ cấp từ bảo hiểm, đồng thời tận dụng cơ hội sau nghỉ việc để trau dồi, học nghề, đào tạo kỹ năng hoặc tìm cho mình một công việc phù hợp hơn. Đây cũng là cách để biến giai đoạn thất nghiệp tưởng chừng như khó khăn trở thành khoảng thời gian chuẩn bị, nâng cao kỹ năng và tinh thần để quay trở lại thị trường lao động với một tâm thế tự tin, sẵn sàng và chủ động hơn.

• Chuẩn bị hồ sơ sớm nhất có thể: Bạn hãy yêu cầu công ty cung cấp đầy đủ các giấy tờ cần thiết ngay khi còn làm việc (sau khi chắc chắn về quyết định nghỉ việc hoặc được thông báo về tình trạng công ty). Nếu chậm trễ việc này, bạn sẽ mất nhiều thời gian hoặc gặp một số khó khăn để bổ sung thời gian sau đó.
• Hẹn lịch và đăng ký sớm ngay tại Hello Work: Sau khi đã chuẩn bị hồ sơ đầy đủ xong, bạn hãy đăng ký nhận trợ cấp càng sớm càng tốt. Càng đăng ký sớm, bạn càng nhanh được xét duyệt đơn và nhận trợ cấp. Lời khuyên của Sống Nhật là bạn đừng để trôi qua vài tuần nghỉ việc rồi mới đi làm thủ tục, hãy đăng ký trong vòng 30 ngày sau khi nghỉ việc, vì nộp muộn có thể ảnh hưởng đến chính quyền lợi của bạn.
• Tham gia tích cực vào hoạt động tìm việc: Việc này không chỉ là nghĩa vụ của người lao động khi đăng ký nhận trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp mà còn là rất nhiều cơ hội và khả năng giúp bạn nhanh chóng tìm được một công việc mới. Hello Work tổ chức rất nhiều hội thảo và buổi phỏng vấn mà bạn có thể tham khảo và tận dụng.
• Đăng ký khóa học nghề: Đây là một sự kết hợp hoàn hảo khi bạn vừa có thể nâng cao kỹ năng hoặc học một ngành nghề mới, mở ra nhiều cơ hội tốt hơn trong tương lai, vừa đảm bảo tiếp tục được nhận trợ cấp từ chính phủ. Nhiều du học sinh và lao động nước ngoài đã tận dụng chính sách này để đổi ngành thành công.
• Kết hợp với các dịch vụ việc làm miễn phí: Bên cạnh Hello Work, bạn có thể kết hợp và tham gia các tổ chức hỗ trợ việc làm miễn phí khác, đặc biệt với người nước ngoài. Bạn có thể tham gia cả những dịch vụ này để mở rộng các lựa chọn cũng như cơ hội tìm việc.

Một số câu hỏi thường gặp

Trong quá trình tìm hiểu về bảo hiểm thất nghiệp, người lao động có thể sẽ có những thắc mắc liên quan tới quyền lợi, điều kiện, thủ tục hay số tiền trợ cấp,… Việc tổng hợp các câu hỏi thường gặp sẽ giúp bạn nhanh chóng có câu trả lời cho những vấn đề phổ biến về vấn đề, từ đó hiểu kỹ hơn, tránh nhầm lẫn hay thiếu sót trong quá trình đăng ký cũng như thực hiện các thủ tục.

• Người nước ngoài có thể tham gia bảo hiểm thất nghiệp tại Nhật không?
  • Câu trả lời là Có! Bạn chỉ cần có tư cách lưu trú hợp pháp và đã tham gia đóng tiền bảo hiểm thất nghiệp đủ thời gian thì quyền lợi và trợ cấp mà bạn nhận được sẽ giống hệt người Nhật.
• Nếu chuyển việc ngay sau khi nghỉ thì có được nhận trợ cấp không?
  • Bạn sẽ Không được nhận. Mục đích mà nhà nước ban hành chính sách này là hỗ trợ và động viên người lao động trong thời gian không có việc làm. Nếu bạn đã có một công việc mới ngay sau khi nghỉ việc thì bạn không thuộc diện được chi trả loại bảo hiểm này.
• Có cần đóng riêng bảo hiểm thất nghiệp không?
  • Câu trả lời cho câu hỏi này là Không. Hiện nay Nhật Bản không có cơ chế đồng ý cho cá nhân đóng riêng bảo hiểm thất nghiệp mà bắt buộc phải thông qua nhà tuyển dụng. Khoản phí này sẽ được công ty của bạn tự động trích từ lương hàng tháng và nộp cho cơ quan quản lý cùng với các loại bảo hiểm khác, bạn chỉ cần đáp ứng đủ điều kiện của chính sách. Tuy nhiên, nếu bạn chỉ làm part time (パート/アルバイト) mà đã đủ điều kiện, bạn có thể cần báo cho công ty hoặc nhà tuyển dụng để họ thực hiện đăng ký giúp bạn.

Kết luận

Bảo hiểm thất nghiệp tại Nhật không chỉ là một chế độ phúc lợi đơn thuần mà còn là mạng lưới an sinh an toàn xã hội trao quyền lợi cho người lao động, hỗ trợ và khuyến khích họ, giúp họ an tâm cống hiến. Đối với cộng đồng người Việt Nam tại Nhật Bản, việc hiểu rõ và tận dụng đúng chế độ này sẽ giúp các bạn giảm bớt gánh nặng tài chính và một số khó khăn khác nếu không may mất việc, đồng thời tạo cơ hội cho mọi người tích lũy kinh nghiệm và phát triển sự nghiệp mới.

Muốn tham gia bảo hiểm thất nghiệp và nhận được trợ cấp thật hiệu quả, bạn hãy chủ động tìm hiểu kỹ thông tin, tham gia đầy đủ nghĩa vụ và chuẩn bị từ sớm để khi gặp biến cố, bạn vẫn biết rằng bạn có một “tấm đệm an toàn” vững chắc đang hỗ trợ bạn phía sau.